Mayielëwäth

Jöŋ cï wɔɔk, tɔ̈ tënë wäth ku ruai

Mayielëwäth / wäth (mëw) ee tuaany ë mayiel wën arɛɛm bɛɛi në nyithic tenë mɛnhëraan ku lɛ̈idhiëthmith. Kitëtuaany puɔc dɔm anɔŋ atuɔ̈c ë guɔ̈p, ku jɔl yaa ayiɛlyiɛl ë të ciwɔɔk ë guɔ̈pic. Kekë kitkë, ayee kitkɔ̈k rac apɛidit buɔɔth. Kitë guiër ë nyithnyol cit cäth nɔŋic riɛl, ku miɛt ë puɔ̈ɔ̈u këc raan tak, riɔ̈ɔ̈c ë piu, cuɔ̈k jöt abɛ̈k ë guɔ̈p cimïnë cök ku cin, ariɛr ë nhom ku thöök. Tëcii kitetuaany röt gɔl, kekënë tuɔ̈l akölëköl ee yaa thuɔɔu. Raan ci wɔɔk ë mëw aleu bë rëër ë pɛi 1-3 kecïn citëtuaany. Kitëtuaany atuɔ̈l të cii pɛi juɛc në diäk thök. Akölkɔ̈k, kit aye röt jɔɔk në nïn lik, kuaköldɔ̈, aröt jɔɔk të cii ruɔ̈n thök. Tuɔ̈l ë citëtuaany atɔ̈ kaam ci mëw luɛ̈ŋ ë guɔ̈pic ku nyithnyol cin. Të thiɔ̈k ɣɔ̈r ë luɛ̈ŋ ë guɔ̈pic ke nyithnyol, ke kitëtuaany aa lac tuɔ̈l, ku naa mec kaam, ke kitëtuaany acie lac tuɔ̈l. Tuaany ë mëw ayee mayiel ë wäth jɔɔk ku jɔl yaa aliŋ ë Othuralya yee cɔɔl lithabairath. Tuaany ë mëw ee rɔt tɛkpiny të ci lɛn ci wɔɔk ländɔ̈ kac, naa cie ye, kee mɛnhëraan. Luɛɛth ë lɛ̈n ci wäth anɔŋiic mëw ku ayee kɔc ɣook aya të löönykek ë raan thok ku yeɣum. Jɔ̈k aa kekëlɛ̈i yee tuaany ë mëw dɔm në pinynom abɛ̈n. Kacit 99% në buɔtic tënë tuɛnytuɛny ë mëw aaye yök tenë jɔ̈k të kac kek kɔc në bɛi yee jɔ̈k ketuaany në ye tuaany kënë. Naa tïŋ bɛi tɔ̈ Amirika, tuaany ë mëw ayee mɛnhëraan yök të kɛc alïïk kɔc ku kalik cit 5% në buɔtic ayee yeyök tënë jɔ̈k. Länyekuin acie mew kelac dɔm. Tëcïn wɔɔk, ke mëw ajɔl rälënyithnyol kuany kɔ̈u abë ɣet ë nyithic. Tiit (ŋicŋic) ë tuaany ee rɔt lëu të ci citëtuaany röt gɔl. Tuaany ë mëw ee thuɔɔu 24 000 lee 60 000 bɛ̈ɛ̈i ë ruɔ̈n thok në pinynhom abɛ̈n. Käjuɛ̈c në 95% thuɔɔu yee mëw looi tënë mɛnhëraan ayee röt looi në bɛi ka Apirika ku Ethiɛ.