Bɛɛrdït (Baaudït) ke Apirïka

Jɔk Wikipedia
Bɛɛrdit (Baaudït) Apirïka

Bɛɛrdït (baaudït) (Swahili: Maziwa Makuu) ke Apirïka aaye kɛ̈r juiëc ke bɛɛr (baau) man ye biääk de lil Ript Balley (Rift Valley) në pabak Apirïka ku ka thiääk kënnë keek aa nɔŋ yiic, baar Biktoria (Victoria), ke ye baardït diäk ke pïu piɛth (pïu cïnic awai) në pinynhom në tiääi de, baar ë Taŋanyika, ke ye baardït arët ë rou në pinynhom ke pïu piɛth ku mecic ku në tiääu, Baar Albert, Baar Edward, Baar Kibu, Baar Malawi, baar Turkana, ku baar Kyoga. Keek kedhia aa muk 31,000 km³ ke pïu man yen dït në baar Baikal ka bɛɛrdït parut Amerïka. Kënnë yennëke yinlɛ̈ 25% de piny kënnë pïu piɛth (pïu cïnic awai) ke nhiaac. Baardït Ript (Rift) ë Apirïka aaye ke ye ɣän juiëc pïu; 10% de kuan de rec tɔ̈ pinynhom aatɔ̈ ë tɛ̈ɛ̈n. Bɛ̈i ke Apirïka bɛɛrdït lɔ̈ŋ anɔŋ yiic Burundï, Democratic Republic de Koŋgo, Kenya, Rwanda, Tandhania, ku Uganda. Kadït cäp ye wat aa nɔŋ yiic kake Koŋgo-Dhairë , Nile, ku wɛ̈ɛ̈r ke Dhambedhï man ye kuëër në baar de Atlantik (Atlantic) yic, baar Mediterranean, ku baar de Indian në kuëny keek kuɛny keek kecök. Ruɔɔr aacï ɣänthuth kek dɔm ë Koŋgo-Dhairë cäp ku piɛnynoon kënnë piɛny baknɔŋtiim (savannah) aa dur juiëc në paguot ku piinythöny (ɣänthöny acït rou ka diäk tïmëtïm (Biänabuur thiɛ̈rnyiɛɛny thiɛ̈ɛ̈r) në run cïlɔ, wɛ̈ɛ̈r ë Turkana e dït arët ku ɣän cï duɔ̈r looi ke kee ye ceŋ de ɣän në 1984, Turkana boy cï duɔ̈r thɔ̈ɔ̈ŋ ke gaakyuɔɔm (yuɔɔm cï gaak) de Raan Lɔcök (Homo Erectus) ke kee ye ceŋ de ɣɔn në 1984, dhuŋ ë Turkan. Gaak ë cï yök dëm – këtueŋ ë kuan atuur, ku yen ëya kee keek yïn pïïrbaai kënnë wɛ̈ɛ̈r dït kee ŋuan, aaye akɛ̈ɛ̈th ke pïu, Uganda, ëtöŋ de piny dït arët ye rec piɛth bɛ̈i.