Jam:Wëlthɛɛr ë Thudän

Wëlthɛɛr Kwame Nkrumah

Kwame Nkrumah (21 Penëdhoŋuan 1909-27 Penëŋuan 1972) eeye aŋiɛcwëlbääny pan Ghana ku ye agöcwɛ̈recɛŋ. Yen eeye raan tueŋ kam bɛ̈nyluɔitueŋ ku bɛnymacbaai ë Ghana, nɔŋ määc ë nhomlääu Gold Coast tënë Britain ëruön 1957. Yen ee cïpiŋ ëluɔi maɣathtueŋ ë Tɛ̈kmɛt-Apïrika, Nkrumah eeye raantööŋ gol Akutajuɛɛr de Apïrika tök ku ye mïtiɛm ë Këleecëlonpath dɔ̈ɔ̈r de linen ëruön 1962. Naɣɔn ëruön thiäärkurou cök ka buɔth piöcëkäŋnhial panaɣer, ka latueŋ kekë ŋiëcwëlbäänyden edhëlëŋiëcwël ku mɛtrot kekë kɔctɛ̈kmɛ̈t-Apïrika yic tɔ̈u panaɣer, Nkrumah acë rotdhuk Gold Coast bë gɔl luɔiëciɛŋden ŋiëcwëlbääny kaye maɣäthtueŋ nhomlääu amatbaai. Yen acë amatakut guirmiir ë kɔc thɔr, ku tiɛ̈m arët erin cï luɔiden këcrotkamloi nhiaar tënë acuëët. Yen acë yaa bɛ̈nyluɔitueŋ eruön 1952 ku muk thöny kënë yic ɣɔm cɔɔl Ghana nhomlääu tënë Britain eruön 1957, Kɔc ë Ghana acë lööŋmääckɔc yam thanycök ku kuɛnykë Nkrumah kaye bɛ̈nymacbaai. Miirde eeye mïnhiërëbaai ku mïtëkëkäŋ, këya, yen acë wëëu täupiny tënë amatbaai thäthëkäŋ ku akuut ë riɛlkäŋluɔi, häth latueŋ ril aguiɛrëluɔi ë piöc amatbaai ku yäth amatbaai ku cɛŋ ëtɛ̈kmɛt-Apïrika. Määc Nkrumah, Ghana acë riäŋ eluɔi mɛc Apïrika määth kɛm pamaac pinynhom ɣɔn run pɛ̈lpiny. Nkrumah acï nyuöc eruön 1966 Akut wërbei amatbaai ku biöök amatluɔi aguɛ̈ɛ̈rwëëu pinynhom muk akutajuɛɛr ë miir pamaac juëc. Nkrumah acë rëër ëruön kɔ̈k ëpïïrde yic Guinea ku acï cäk athɛ̈ɛ̈kthiekic bɛ̈nymacbaaithöŋ